Σίγουρα όλοι είχαμε μια στιγμή
όπου αναρωτηθήκαμε πως μπορούν τα
παιδιά να είναι τόσο αχάριστα, εγωκεντρικά, «άσπλαχνα» και να
συμπεριφέρονται με μια δόση ναρκισσισμού προς τους ενήλικες. Όπως σίγουρα και
αρκετοί γονείς σκέφτηκαν με αυτόν τον τρόπο για τα ίδια τα παιδιά τους.
Πρίν όμως βιαστούμε να ρίξουμε
ευθύνες στα παιδιά ας κατανοήσουμε την «θεωρία του νού» που εξελίσεται χρόνο με
τον χρόνο. Σύμφωνα με τους Νευροεπιστήμονες είναι η νοητική και συναισθηματική
ικανότητα να αντιλαμβάνονται την οπτική γωνία των γύρω τους. Η ανθρώπινη
αλληλεπίδραση, προκειμένου να είναι επιτυχημένη, απαιτεί από το άτομο να
προβλέπει τις συμπεριφορές άλλων, να κατανοεί τις προθέσεις τους και τις επιθυμίες
τους και να ερμηνέυει τις πράξεις τους. Όταν το άτομο διαθέτει δεξιότητες της Θεωρίας
του Νού το βοηθούν να αποδώσει νοητικές καταστάσεις ( σκέψεις, προθέσεις) στον
εαυτό του και τους άλλους με στόχο την ερμηνεία της συμπεριφοράς. Όταν μιλάμε
για παιδιά, η επικοινωνία ομολογουμένως είναι δύσκολη και γεμάτη εμπόδια είναι
αναγκαία όμως κατά τους πρώτους μήνες ζωής του παιδιού και διαφορετική κατά την
εφηβεία.
Τα παιδιά, ολοκληρώνουν την
διαδικασία απόκτησης δεξιοτήτων Θεωρίας του Νού σταδιακά και συνήθως μέχρι την
ηλικία των 6 ετών. Επιστημονικές μελέτες σε βρέφη, νήπια και μικρά παιδιά έχουν
διαπιστώσει την σταδιακή βελτίωση τους, πως όσο μεγαλώνουν και αναπτύσσονται
εγκεφαλικά, έρχονται στην θέση των άλλων.
Μια νέα μελέτη από το
Πανεπιστήμιακό Κολλέγιου του Λονδίνου (UCL) που βασίζεται σε τομογραφίες του
εγκεφάλου επιβεβαιώνει την ικανότητα της Θεωρίας του Νού να αναπτύσσεται και
στην διάρκεια της εφηβείας, ειδικά σε μια συγκεκριμένη περιοχή του εγκεφάλου.
Με αυτά τα αποτελέσματα, η μελέτη ερμηνέυει τις νευρωτικές και εγωκεντρικές
πράξεις των εφήβων.
Τα παιδιά και οι έφηβοι μπορούν
να κάνουν αμέτρητα πράγματα για να πληγώσουν ένα γονιό. Το πιο συχνό φαινόμενο
είναι να χρησιμοποιούν άσχημες λέξεις και λόγια που κόβουν σαν μαχαίρι,
κάνοντας τους γονείς να σκέφτονται πως τα παιδια τους δεν εκτιμούν τις προσπάθειες
που κάνουν ή τα όσα τους δίνουν βλέποντας το σαν προσωπική επίθεση. Η αλήθεια
είναι ότι το παιδί σας δεν αισθάνεται ότι σας χρωστάει τίποτα και όλα τα άσχημα
λόγια που χρησιμοποιεί δεν έχουν καμία σχέση μαζί σας. Ετσι όταν το παίρνετε
προσωπικά, αντιδράτε άσχημα ή κάτω από συναισθηματική πίεση, τότε κάνετε κάτι
που ενθαρρύνει την κακή συμπεριφορά του παιδιού. Ενθαρρύνοντας την κακή συμπεριφορά
του παιδιού, του δίνετε εξουσία πάνω σας βοηθώντας την συμπεριφορά να
συνεχιστεί και στο μέλλον.
Για παράδειγμα, όταν ένα παιδί
είναι θυμωμένο και στρεσαρισμένο για κάτι που έχει γίνει στο σχολείο και είναι
σε ηλικία που δεν ξέρει πώς να διαχειριστεί τα συναισθήματα του τότε οδηγείτε
στο αίσθημα της δυσφορίας. Λόγω του ότι εσείς σαν γονείς είστε τα πιο κοντινά
άτομα που το παιδί νιώθει ασφάλεια ( γνωρίζει ήδη τα όρια σας) μαζί με το
αίσθημα δυσφορίας για την μη επίλυση των προβλημάτων του, ξεκινάει μια
διαδικασία αντίδρασης για να σας κάνει να νιώσετε άσχημα. Το παιδί σας δεν έχει
συνείδυση του τι κάνει τις πιο πολλές φορές, έτσι το να σας κάνει να αισθάνεστε
άσχημα αντισταθμίζει την ανικανότητα του να λύσει το πρόβλημα που έχει την
συγκεκριμένη στιγμή. Με την συμπεριφορά σας,
ζητάτε από ένα παιδί να έρθει σε ένα επίπεδο που δεν μπορεί να φτάσει και να
αντιληφθεί την δεδομένη στιγμή γιατί είναι υπο ανάπτυξη.
Αννα-Μαρία Παπαδοπούλου
Ψυχολόγος Υγείας BSc, MSc, ECC, MBA
Μέλος
Δ.Σ. Ψυχολογικής Ένωσης Κύπρου
